Ελιγολάνδη

[Κεφάλαιο 4, σελ. 110–111]

Περπατούσε στα φιδογυριστά μονοπάτια του νησιού με τα μάτια καρφωμένα στο έδαφος, χωρίς να έχει την παραμικρή ιδέα πού πήγαινε. Κάθε νέα πρόοδος στους υπολογισμούς του τον απομάκρυνε όλο και περισσότερο από τον πραγματικό κόσμο. Όσο πιο περίπλοκες γίνονταν οι πράξεις που μπορούσε να κάνει με τους πίνακές του τόσο πιο ασαφές γινόταν το εγχείρημά του. Τι σχέση μπορούσε να υπάρχει ανάμεσα σ’ αυτήν τη λίστα αριθμών και στα συγκεκριμένα μόρια που συνέθεταν τις πέτρες που ήταν διάσπαρτες στα πόδια του; Πώς θα μπορούσε να μεταβεί από τους πίνακές του ―που θύμιζαν περισσότερο κατάστιχα θλιβερού λογιστή παρά σημειώσεις φυσικού― σε κάτι που να μοιάζει, έστω και λίγο, με την ιδέα του ατόμου όπως είχε επικρατήσει στην εποχή του; Ο πυρήνας σαν ένας μικρός ήλιος, και τα ηλεκτρόνια να περιφέρονται γύρω του σαν πλανήτες. Ο Χάιζενμπεργκ μισούσε αυτή την αφελή, παιδιάστικη εικόνα. Στο δικό του όραμα για το άτομο αυτές οι νοερές εικόνες εξαφανίζονταν· ο μικροσκοπικός ήλιος έσβηνε, το ηλεκτρόνιο έπαυε να περιστρέφεται και διαλυόταν σε ένα άμορφο νέφος. Το μόνο που έμενε ήταν οι αριθμοί. Ένα τοπίο τόσο άγονο όσο κι η πεδιάδα ανάμεσα στα δύο άκρα του νησιού.  

Κοπάδια άγριων αλόγων διέσχιζαν καλπάζοντας εκείνη την πεδιάδα, τρυπώντας το έδαφος με τις οπλές τους. Ο Χάιζενμπεργκ δεν μπορούσε να καταλάβει πώς επιβίωναν σε ένα τόσο άγονο μέρος, αλλά ακολούθησε τα χνάρια τους μέχρι ένα λατομείο γύψου, όπου πέρασε κάμποση ώρα σπάζοντας κοτρόνες μήπως και βρει κανένα από τα διάσημα σε όλη τη Γερμανία απολιθώματα του νησιού. Όλο το υπόλοιπο απόγευμα πετούσε στον πάτο του λατομείου πέτρες, που θρυμματίζονταν σε χίλια κομμάτια ― ασύνειδο προανάκρουσμα της βίας που επρόκειτο να εξαπολύσουν οι Άγγλοι στην Ελιγολάνδη μετά τον Β ́ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν στοίβαξαν στο κέντρο του νησιού όλα τα πυρομαχικά, τις τορπίλες και τις νάρκες που τους είχαν απομείνει και πυροδότησαν την πιο ισχυρή μη πυρηνική έκρηξη στην ιστορία. Το ωστικό κύμα της «Επιχείρησης Μεγάλη Έκρηξη» έσπασε παράθυρα 60 χιλιόμετρα μακριά και κάλυψε το νησί με μια τολύπη μαύρου καπνού που υψώθηκε 3.000 μέτρα, ενώ κονιορτοποίησε την πλαγιά όπου είκοσι χρόνια νωρίτερα είχε σκαρφαλώσει ο Χάιζενμπεργκ για να αγναντέψει το ηλιοβασίλεμα.