Σχέδιο: Ira Moskowitz
Isaac Bashevis Singer and Ira Moskowitz, A Little Boy in Search of God Mysticism in a Personal Light, 1976 Doubleday & Company, Inc.

Στο τρένο κιόλας είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω την άβυσσο του ανθρώπινου ξεπεσμού και τα βάσανα των Εβραίων. Μια παρέα τραμπούκοι ανέβηκαν στο βαγόνι της τρίτης θέσης, που ήταν γεμάτο με Εβραίους επιβάτες ― πάμφτωχους ανθρώπους που ταξίδευαν κουβαλώντας σάκους, μπόγους και κούτες. Οι τραμπούκοι έστρεψαν αμέσως σ’ αυτούς την προσοχή τους. Πρώτα άρχισαν να τους παρενοχλούν βρίζοντάς τους με όποιον τρόπο μπορούσαν. Όλοι οι Εβραίοι, έλεγαν, ήταν μπολσεβίκοι, τροτσκιστές, κατάσκοποι των Σοβιετικών, φονιάδες του Χριστού, εκμεταλλευτές. Κάτω από το φως της μικρής λάμπας που κρεμόταν στο βαγόνι, έβλεπα εκείνους τους «εκμεταλλευτές» ― ανθρώπους ρακένδυτους, τσακισμένους, που οι περισσότεροι στέκονταν όρθιοι ή κάθονταν επάνω στα υπάρχοντά τους. Προηγουμένως, οι αλήτες είχαν διώξει τους Εβραίους επιβάτες από τα καθίσματά τους και είχαν απλωθεί οι ίδιοι καλά-καλά πάνω στους πάγκους. Ένας απ’ αυτούς κοκορευόταν πως στον πόλεμο ήταν αξιωματικός του στρατού. Κάμποσοι νεαροί Εβραίοι προσπάθησαν να υπερασπιστούν τους Εβραίους συνολικά, επισημαίνοντας ότι πολλοί Εβραίοι στρατιώτες είχαν πολεμήσει στο μέτωπο και είχαν τραυματιστεί ή σκοτωθεί, αλλά οι τραμπούκοι τούς φώναζαν και τους γιουχάιζαν και τους έλουζαν με βρισιές. Πολύ σύντομα, τα λόγια έγιναν πράξεις. Άρχισαν να αρπάζουν τις γενειάδες των Εβραίων και να τις τραβάνε. Έβγαλαν από μια ηλικιωμένη Εβραία την περούκα της. Βάλθηκαν να τσαλαπατάνε τα υπάρχοντα των Εβραίων, οι οποίοι πολύ εύκολα θα μπορούσαν να κάνουν εκείνους τους αλήτες τόπι στο ξύλο. Ήξεραν όμως τι τους περίμενε αν το τολμούσαν: στα άλλα βαγόνια υπήρχαν στρατιώτες, και το πράγμα πολύ εύκολα θα μπορούσε να καταλήξει σε αιματοχυσία.  

Μετά από λίγο, οι ταραξίες απαίτησαν από τους Εβραίους να τραγουδήσουν το «Ελθέ, αδελφιδέ μου», τον ύμνο για τον ερχομό του Σαββάτου. Ήταν μια μορφή στιγματισμού και ταπείνωσης που πολλοί Πολωνοί αλήτες είχαν μάθει από την εποχή που οι στρατιώτες του στρατηγού Χάλλερ κακομεταχειρίζονταν κατά βούληση τους Εβραίους, ξυρίζοντας τη γενειάδα τους, συχνά κόβοντας μαζί και μια φέτα από το μάγουλο. Εγώ στεκόμουν εκεί, σε μια γωνιά του βαγονιού, κοντά στην τουαλέτα, έντρομος, κρατώντας σφιχτά το μπογαλάκι μου που περιείχε σχεδόν αποκλειστικά χειρόγραφα και τα λιγοστά βιβλία που μου ανήκαν. Κάτι μέσα μου γελούσε με τις ψευδαισθήσεις που έτρεφα. Ήξερα πάρα πολύ καλά πως αυτό που έβλεπα μπροστά μου ήταν η ουσία της ανθρώπινης ιστορίας. Σήμερα οι Πολωνοί βασάνιζαν τους Εβραίους· χτες οι Ρώσοι και οι Γερμανοί βασάνιζαν τους Πολωνούς. Όλα τα βιβλία ιστορίας είναι μια μεγάλη αφήγηση γεμάτη φόνους, βασανιστήρια και αδικία· όλες οι εφημερίδες είναι βουτηγμένες στο αίμα και στο όνειδος. Οι δυο πιο απαισιόδοξοι φιλόσοφοι που είχα διαβάσει, ο Σοπενχάουερ και ο Φον Χάρτμαν, καταδίκαζαν αμφότεροι την αυτοκτονία, εκείνη τη στιγμή όμως ήξερα ότι η μόνη αληθινή διαμαρτυρία μπροστά στη φρίκη της ζωής θα ήταν να πετάξεις πίσω στα μούτρα του Θεού το δώρο Του. Είναι εξαιρετικά πιθανό πως, αν εκείνη τη στιγμή είχα επάνω μου πιστόλι ή δηλητήριο, θα είχα αυτοκτονήσει.   

Μετά από πολλές κουβέντες και παρά τα παρακάλια στους τραμπούκους, οι Εβραίοι αναγκάστηκαν να τραγουδήσουν το «Ελθέ, αδελφιδέ μου». Στην πραγματικότητα, ήταν μισό τραγούδι, μισός θρήνος. Μέχρι εκείνο το βράδυ, φανταζόμουν πολύ συχνά τη σωτηρία του ανθρώπινου είδους, τότε όμως μου έγινε σαφές ότι το ανθρώπινο είδος δεν άξιζε να σωθεί. Για την ακρίβεια, κάτι τέτοιο θα αποτελούσε έγκλημα. Ο άνθρωπος ήταν ένα κτήνος που σκότωνε, ρήμαζε και βασάνιζε όχι μόνο άλλα είδη αλλά και το δικό του. Ο πόνος του άλλου ήταν η δική του χαρά, η ταπείνωση του άλλου ήταν η δική του δόξα. Η Τορά μάς λέει πως ο Θεός μετάνιωσε που δημιούργησε τον άνθρωπο. Ο γιος του Αδάμ δολοφόνησε τον αδελφό του. Δέκα γενιές αργότερα, ο Θεός έφερε τον Κατακλυσμό, διότι ο κόσμος είχε γίνει κιόλας τελείως διεφθαρμένος. Κανένα άλλο βιβλίο δεν λέει με τόση ειλικρίνεια και τόσο ξεκάθαρα την αλήθεια για τον άνθρωπο και τη φύση του όσο η Γραφή. Ακόμα και οι, υποτίθεται, καλοί άνθρωποι, κι αυτοί κακοί είναι. Οι χτεσινοί μάρτυρες γίνονται οι σημερινοί βασανιστές. Ο άνθρωπος ως είδος αξίζει όλα τα πλήγματα που δέχεται. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που τα περισσότερα μνημεία που ανεγείρει ο άνθρωπος είναι προς τιμήν δολοφόνων ― είτε πρόκειται για πατριώτες δολοφόνους είτε για επαναστάτες δολοφόνους. Στη Ρωσία υπάρχει μνημείο ακόμα και για τον Μπόγκνταν Χμελνίτσκι. Οι πραγματικά αθώοι μάρτυρες σ’ αυτήν τη γη είναι τα ζώα, και ιδίως τα φυτοφάγα. 


Ισαάκ Μπασέβις Σίνγκερ, Έρωτας και εξορία: Αυτοβιογραφική τριλογία, σελίδες 104-106

Ισαάκ Μπασέβις Σίνγκερ

ΕΡΩΤΑΣ ΚΑΙ ΕΞΟΡΙΑ

Αυτοβιογραφική τριλογία