Λώρα Λίπμαν:
Λαμπερό νουάρ
από τα έγκατα της πόλης
Ίσως θα αρκούσαν και μόνο τα βραβεία.
Δεν είναι άλλωστε πολλοί οι συγγραφείς αστυνομικών νουάρ που έχουν κερδίσει στην καριέρα τους όλα τα βραβεία του είδους στην Αμερική. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, η Λώρα Λίπμαν να είναι και η μοναδική. Από τα δύο πρώτα της βιβλία το 1997, το Baltimore Blues (υποψήφιο για το βραβείο Shamus) και το Charm City (που κέρδισε το ξακουστό Edgar Award) μέχρι σήμερα, 25 χρόνια, 25 βιβλία και 14 βραβεία μετά, η Λίπμαν έχει σαρώσει τα πάντα. Έχει συμπεριληφθεί στα «απαραίτητα» ονόματα του είδους των τελευταίων 100 χρόνων. Και έχει μεταφραστεί σε 20 γλώσσες.
Ίσως θα αρκούσαν, λοιπόν, και μόνο τα βραβεία για να μεταφραστεί και να διαβαστεί, επιτέλους, και στα ελληνικά.
Αλλά όχι: το πιο ενδιαφέρον είναι το τι αντανακλούν όλα αυτά τα βραβεία. Σε τι διαφέρει η Λώρα Λίπμαν από εκατοντάδες άλλους συγγραφείς αστυνομικών;
Η Λίπμαν δεν είναι συγγραφέας του καναπέ. Προέρχεται από τα σπλάχνα της πόλης της, της Βαλτιμόρης. Έμαθε το γράψιμο όταν έπιασε δουλειά ως δημοσιογράφος στην Baltimore Sun. Δώδεκα χρόνια. Βγήκε στο δρόμο, δούλεψε στα συσσίτια, γνώρισε τους ανθρώπους και την πόλη, από την πιο λαμπερή της πρόσοψη μέχρι την πιο σκοτεινή της κόγχη – και όλες εκείνες τις υπόγειες διαδρομές που συνδέουν τους κόσμους της, όπως ακριβώς τους βλέπουμε ανάγλυφα και στο Ωραίο μου πτώμα. Κάποια μέρα αποφάσισε να γράψει μια ιστορία δική της. Την έγραψε. Ξεχώρισε. Και δεν σταμάτησε έκτοτε.
Οι ιστορίες της κρύβουν πάντα ευφυείς εκπλήξεις στην πλοκή (όταν ο Στήβεν Κινγκ όλο ενθουσιασμό δηλώνει για τη λύση στο Ωραίο μου πτώμα πως «δεν θα το φανταζόμουν ποτέ», ναι, μπορούμε να μιλάμε για ευφυείς εκπλήξεις)· και σχεδόν πάντα έχουν συνάφεια με πραγματικά γεγονότα.
Το πιο πραγματικό όμως μέσα τους είναι οι χαρακτήρες. «Προσπαθώ να γράφω ιστορίες όπου έχει συμβεί κάποιο έγκλημα και οι άνθρωποι συμπεριφέρονται ως άνθρωποι. Δεν γράφω υπερήρωες».
Ούτε και αντιήρωες όμως. Οι χαρακτήρες της Λίπμαν προέρχονται ολοφάνερα από μια πένα που αντιμετωπίζει την ανθρώπινη φύση με περιέργεια και ακατάβλητο κέφι: έχουν ελαττώματα, έχουν πάθη, τρώνε, πίνουν, κάνουν σεξ, είναι διασκεδαστικοί και εν τέλει χαρισματικοί· αδύνατο να σε αφήσουν αδιάφορο. (Η Τες Μόναχαν, η «κατά λάθος ντετέκτιβ» ηρωίδα της Λίπμαν σε 12 μυθιστορήματα, θεωρείται ήδη κάτι σαν μασκότ της Βαλτιμόρης.)
«Ένα πτώμα, ένα έγκλημα είναι ήδη μεγάλη τραγωδία». Η Λίπμαν ενδιαφέρεται όχι μόνο για τον δολοφόνο αλλά ίσως περισσότερο για το θύμα. Κι εκεί ακριβώς βρίσκεται η λεπτή ισορροπία που την καθιστά μοναδική: το πώς, χωρίς μεγαλόστομο καταγγελτισμό αλλά ευθύβολα και με όλη εκείνη την από μέσα γνώση, λειτουργεί σαν ένα ηχείο για να ακουστεί η φωνή των θυμάτων της βίας, της κάθε λογής βίας.
Ίσως αυτό να αντανακλούν τελικά όλα εκείνα τα βραβεία: τη μαστοριά της λοξής ματιάς. Την τέχνη τού να κάνει το σκοτάδι του νουάρ τόσο εκτυφλωτικά λαμπερό.
