Τζωρτζ Στάινερ, με την Λωρ Αντλέρ
Ένα μακρύ Σάββατο
συζητήσεις
Μετάφραση: Θάνος Σαμαρτζής
Προς το τέλος της ζωής του και κατά παράβαση των συνηθειών του, ο Τζωρτζ Στάινερ δέχτηκε να παραχωρήσει μια σειρά συνεντεύξεων στη διακεκριμένη Γαλλίδα δημοσιογράφο Λωρ Αντλέρ.
Οι συζητήσεις τους περιέλαβαν σχεδόν όλα τα θέματα που απασχόλησαν τον Στάινερ στη μακρόχρονη πνευματική του περιπλάνηση: τη μοίρα του εβραϊσμού, τη σημασία των κλασικών κειμένων, το μυστήριο της ανθρώπινης δημιουργικότητας.
Συναισθηματικός, διαυγής και χωρίς κανένα φόβο πια, ο Τζωρτζ Στάινερ μιλά για τη ζωή του, από τα παιδικά του χρόνια στο Παρίσι, την εξορία και τις σπουδές στην Αμερική, μέχρι τη μετακόμισή του στο Πρίνστον και κατόπιν την επιστροφή του στην Ευρώπη. Ο Στάινερ δίνει απαντήσεις, ενώ δεν παύει να θέτει ερωτήματα, συχνά προκλητικά, για το «μακρύ Σάββατο» της ανθρώπινης ύπαρξης, την ατέρμονη προσμονή, τον τρόμο της ματαιότητας και την αβέβαιη λύτρωση.
Ένα βιβλίο που διαβάζεται τόσο σαν πανόραμα ενός πνευματικού σύμπαντος και εισαγωγή στη σκέψη ενός μεγάλου στοχαστή του 20ού αιώνα, όσο και σαν επίλογος μιας ζωής αφιερωμένης στις ιδέες, στα κείμενα, στα γράμματα.
Το μόνο που μπορώ να πω στο τέλος της ζωής μου είναι: «Όχι, δεν έχω καταλάβει».
Αλλά οφείλουμε να συνεχίσουμε· είμαστε οι φιλοξενούμενοι της ζωής προκειμένου να συνεχίσουμε να παλεύουμε, να προσπαθούμε να βελτιώσουμε λιγάκι τα πράγματα. Να τα κάνουμε καλύτερα. Θα γνωρίσει ποτέ η ανθρωπότητα Κυριακή; Αμφίβολο.
Ο George Steiner (1929–2020) γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Παρίσι από Αυστροεβραίους γονείς. Το 1940 η οικογένειά του μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ο Steiner σπούδασε στα πανεπιστήμια του Σικάγο και του Χάρβαρντ. Πήρε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Δίδαξε συγκριτική λογοτεχνία και φιλοσοφία του πολιτισμού, μεταξύ άλλων, στα πανεπιστήμια του Πρίνστον, της Γενεύης, της Οξφόρδης και του Καίμπριτζ. Πέρα από τη λαμπρή ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία, ο Steiner υπήρξε και σθεναρός δημόσιος διανοούμενος, γράφοντας στον Economist, και διατηρώντας τη στήλη βιβλίου του New Yorker για πάνω από 30 χρόνια. Αναγνωρίζεται ως ένας απ’ τους σημαντικότερους οικουμενικούς στοχαστές των καιρών μας.
Πολλά έργα του έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά, μεταξύ άλλων: Ο θάνατος της τραγωδίας(Δωδώνη, 1988)· Αξόδευτα πάθη (Νεφέλη, 2001)· Οι Αντιγόνες (Καλέντης, 2001)· Στον πύργο του Κυανοπώγωνα (Scripta, 2002)· Μετά τη Βαβέλ (Scripta, 2004)· Νοσταλγία του απόλυτου (Άγρα, 2007)· Τολστόι ή Ντοστογιέφσκι (Αντίποδες, 2015)· Η ιδέα της Ευρώπης (ΔΩΜΑ, 2021).
H Laure Adler (1950) είναι Γαλλίδα δημοσιογράφος, επιμελήτρια εκδόσεων και συγγραφέας. Διατέλεσε διευθύντρια του ραδιοφωνικού σταθμού France Culture. Στα ελληνικά έχουν μεταφραστεί τα βιβλία της:
Η καθημερινή ζωή στους οίκους ανοχής της Γαλλίας: 1830-1930 (Παπαδήμας, 2000)· Απόψε(Διήγηση, 2002)· Marguerite Duras: Ζωή σαν μυθιστόρημα (Ηλέκτρα, 2004).
Αποσπάσματα από το βιβλίο
Τη ζωή μου την καθόρισε η ιδιοφυΐα της μάνας μου
Τη ζωή μου την καθόρισε η ιδιοφυΐα της μάνας μου ― μιας Βιεννέζας αρχοντογυναίκας. Η μητέρα μου ήταν, εννοείται, πολύγλωσση. Πέρα από τα γερμανικά, μιλούσε γαλλικά, ουγγρικά, ιταλικά, αγγλικά. Είχε μια παρανοϊκή υπερηφάνεια, μόνο που την κρατούσε για τον εαυτό της, αποκλειστικά. Διέθετε επίσης μια καταπληκτική αυτοπεποίθηση.
Πεταμένοι στη ζωή
«Είμαστε οι επισκέπτες της ζωής». Αυτή την εντυπωσιακή φράση τη διατύπωσε ο Χάιντεγκερ: ούτε εσείς ούτε εγώ δεν διαλέξαμε τον τόπο της γέννησής μας, τις περιστάσεις, την ιστορική εποχή στην οποία ανήκουμε, την αναπηρία μας ή την τέλεια υγεία μας… Είμαστε geworfen, λέει στα γερμανικά, είμαστε «πεταμένοι» στη ζωή.
Προϋποθέσεις της ανάγνωσης
Η ανάγνωση έχει ορισμένες αρκετά συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Συνήθως τις προσπερνάμε. Πρώτα απ’ όλα, απαιτεί πολλή ησυχία. Η ησυχία έχει γίνει η μεγαλύτερη πολυτέλεια, το πιο ακριβό αγαθό στον κόσμο.
Για τον Φρόυντ και την ψυχανάλυση
Για μένα, η αξιοπρέπεια του άνδρα και της γυναίκας συνίσταται στο να έχεις τη δύναμη να κουβαλάς μέσα σου το προσωπικό σου βάσανο, την προσωπική σου αγωνία
Η ήττα του μαρξισμού
Οφείλουμε πάντα να ρωτάμε ποιο είναι το τίμημα, ποια είναι τα θύματα μιας μεγάλης προόδου. Η ήττα του μαρξισμού συνέτριψε μια τεράστια ελπίδα.
Παντού στο σπίτι μας
Μπορούμε να είμαστε παντού στο σπίτι μας. Δώστε μου ένα τραπέζι για να κάθομαι να γράφω και να διαβάζω, και την έχω την πατρίδα μου. Δεν πιστεύω ούτε στα διαβατήρια ―γελοία πράγματα― ούτε στις σημαίες.
ΤΖΩΡΤΖ ΣΤΑΪΝΕΡ,
ΜΕ ΤΗΝ ΛΩΡ ΑΝΤΛΕΡ
ΕΝΑ ΜΑΚΡΥ ΣΑΒΒΑΤΟ
συζητήσεις
Τίτλος πρωτοτύπου: Un long samedi: entretiens
Μετάφραση: Θάνος Σαμαρτζής
Επιμέλεια: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου & Μαριλένα Καραμολέγκου
Φωτογραφία εξωφύλλου: Peter Marlow / Magnum Photos
150 σελ.
15 €
Οκτώβριος 2022
testimonia / 6
ISBN: 978-618-5598-11-2